Bezpieczeństwo produktów – nowe obowiązki dla przedsiębiorców

Informacje wstępne

13 grudnia 2024 r. wchodzi w życie rozporządzenie nr 2023/988 w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1025/2012 i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1828 oraz uchylające dyrektywę 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywę Rady 87/357/EWG, znane jako GPSR („General Product Safety Regulation”).

Rozporządzenie będzie bezpośrednio obowiązywać wszystkie Państwa Członkowskie UE bez konieczności jego implementacji do prawa krajowego.

Czego dotyczy GPSR?

GPSR zawiera przepisy w zakresie bezpieczeństwa produktów, które będą dotyczyć znacznej części przedsiębiorców, którzy zaangażowani są w sprzedaż różnego rodzaju towarów, które nie podlegają odrębnym regulacjom.

Generalnym założeniem regulacji jest to, że produkt nie może być sprzedawany w Unii Europejskiej, jeśli nie ma przedsiębiorcy z siedzibą w Unii, który ponosi odpowiedzialność za jego zgodność z unijnymi normami bezpieczeństwa.

GPSR ma zastosowanie do produktów wprowadzanych do obrotu lub udostępnianych na rynku, niezależnie od tego, czy są nowe, używane, naprawione lub odnowione.

Chodzi tutaj o wszystkie przedmioty, połączone lub niepołączone z innymi przedmiotami, dostarczane lub udostępniane za wynagrodzeniem lub bez, w tym w ramach świadczenia usługi, które są przeznaczone dla konsumentów lub których konsumenci mogliby używać w dających się racjonalnie przewidzieć warunkach, nawet jeżeli nie są dla nich przeznaczone.

Wyłączenia

Z zakresu stosowania GPSR wyłączone zostały: 

• produkty lecznicze do stosowania u ludzi oraz weterynaryjne produkty lecznicze;
• żywność;
• pasze;
• żywe rośliny i zwierzęta, organizmy zmodyfikowane genetycznie oraz mikroorganizmy zmodyfikowane genetycznie stosowane w sposób ograniczony, a także produkty z roślin i zwierząt bezpośrednio związane z ich przyszłym rozmnażaniem;
• produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych;
• produkty ochrony roślin;
• sprzęt wykorzystywany przez konsumentów do przemieszczania się lub podróży, w przypadku, gdy jest on obsługiwany bezpośrednio przez usługodawcę w ramach usługi transportowej świadczonej konsumentom i nie jest obsługiwany przez samych konsumentów;
• statki powietrzne;
• antyki.

Łańcuch dostaw – obowiązki producentów, importerów oraz dystrybutorów

Celem regulacji jest poprawa funkcjonowania rynku wewnętrznego, przy równoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów. Aby to zapewnić, GPSR nakłada różne obowiązki na uczestników łańcucha dystrybucji, dostosowane do ich roli w tym procesie.

Producent

Zgodnie z GPSR przez producenta należy rozumieć każdą osobę fizyczną lub prawną, która wytwarza produkt lub która zleca zaprojektowanie lub wytworzenie produktu i sprzedaje ten produkt pod własną nazwą lub własnym znakiem towarowym.

Producenci zapewniają wprowadzenie procedur mających na celu zapewnienie zgodności produktów produkowanych seryjnie z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa określonym w ramach GPSR. Przed wprowadzeniem swoich produktów do obrotu producenci przeprowadzają wewnętrzną analizę ryzyka oraz sporządzają dokumentację techniczną zawierającą co najmniej ogólny opis produktu i jego zasadnicze właściwości istotne dla oceny jego bezpieczeństwa.

Producenci zapewniają, aby ich produkty były opatrzone numerem typu, partii lub serii lub posiadały inny widoczny i czytelny dla konsumenta element umożliwiający ich identyfikację, lub w przypadku, gdy wielkość lub charakter produktu to uniemożliwiają – aby wymagane informacje były umieszczone na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu.

Producenci podają do wiadomości publicznej kanały komunikacji – takie jak numer telefonu, adres poczty elektronicznej lub wyodrębnioną część ich strony internetowej, z uwzględnieniem potrzeb w zakresie dostępności osób z niepełnosprawnościami – umożliwiające konsumentom składanie skarg oraz informowanie producentów o wypadkach lub problemach związanych z bezpieczeństwem, których doświadczyli z danym produktem.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że jeżeli produkt wprowadzany jest do obrotu przez importera to importer zapewnia, aby produkt był zgodny z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa oraz aby producent spełnił wymagania określone powyżej. W przypadku gdy importer stwierdzi lub ma powody, by przypuszczać, na podstawie informacji będących w jego posiadaniu, że produkt nie jest zgodny z tymi wymogami, to nie wprowadza tego produktu do obrotu, dopóki nie będzie on zgodny z wymaganiami. Ponadto w przypadku, gdy produkt jest produktem niebezpiecznym, importer natychmiast informuje o tym producenta oraz zapewnia poinformowanie o tym organów nadzoru rynku za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway.

Producenci zapewniają także dołączenie do swojego produktu jasnych instrukcji i informacji na temat bezpieczeństwa w języku łatwo zrozumiałym przez konsumentów, określonym przez państwo członkowskie, w którym dany produkt jest udostępniany.

W przypadku gdy producent stwierdzi lub ma powody, by przypuszczać na podstawie posiadanych przez niego informacji, że produkt wprowadzony przez niego do obrotu jest produktem niebezpiecznym, dany producent natychmiast:

• podejmuje środki naprawcze niezbędne do skutecznego doprowadzenia do zgodności produktu z wymaganiami, w tym do jego wycofania z obrotu lub odzyskania, w zależności od przypadku;
• informuje o tym konsumentów; oraz
• informuje o tym za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway organy nadzoru rynku państw członkowskich, w których produkt został udostępniony na rynku.

Producenci zapewniają, aby inne podmioty gospodarcze, osoby odpowiedzialne oraz dostawcy internetowych platform handlowych w danym łańcuchu dostaw byli terminowo informowani o wszelkich stwierdzonych przez nich problemach związanych z bezpieczeństwem.

Trzeba również mieć na uwadze, że podmiot inny niż producent, który wprowadza w produkcie istotną modyfikację, na mocy GPSR uznaje się za producenta i podlega on określonym tam obowiązkom w odniesieniu do części produktu, której dotyczy modyfikacja, lub w odniesieniu do całego produktu, jeżeli istotna modyfikacja ma wpływ na jego bezpieczeństwo.

Upoważniony przedstawiciel

Producent może wyznaczyć upoważnionego przedstawiciela, udzielając mu pisemnego upoważnienia.

Upoważniony przedstawiciel wykonuje zadania określone w upoważnieniu otrzymanym od producenta. Upoważnienie pozwala upoważnionemu przedstawicielowi co najmniej na informowanie konsumentów o niebezpieczeństwie produktów oraz współpracę z organami nadzoru w tym zakresie.

Importer

Zgodnie z GPSR za importera uważa się każdą osobę fizyczną lub prawną, która ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w Unii i wprowadza do obrotu w Unii produkt pochodzący z państwa trzeciego.

Przed wprowadzeniem produktu do obrotu importerzy zapewniają, aby produkt był zgodny z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa. Oznacza to konieczność weryfikacji czy producent spełnił wymogi dotyczące bezpieczeństwa, o których mowa powyżej.

Importerzy podają swoje imię i nazwisko lub nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy, swój adres pocztowy i elektroniczny oraz adres pocztowy lub elektroniczny pojedynczego punktu kontaktowego, pod którym można się z nimi skontaktować, jeżeli różni się od adresu importera. Informacje te umieszcza się na produkcie, a w przypadku, gdy nie jest to możliwe – na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu. Importerzy zapewniają, aby dodatkowe etykiety nie utrudniały odczytania informacji wymaganych na mocy prawa Unii umieszczonych na etykiecie przez producenta.

Importerzy zapewniają, aby do importowanego przez nich produktu były dołączone jasne instrukcje i informacje na temat bezpieczeństwa w języku łatwo zrozumiałym dla konsumentów, określonym przez państwo członkowskie, w którym produkt jest udostępniany na rynku, z wyjątkiem sytuacji, w których produkt może być używany bezpiecznie i w sposób zamierzony przez producenta bez takich instrukcji i informacji na temat bezpieczeństwa.

Importerzy przechowują kopię dokumentacji technicznej producenta do dyspozycji organów nadzoru rynku przez okres 10 lat po wprowadzeniu produktu do obrotu.

Dystrybutor 

Na mocy GPSR przez dystrybutora należy rozumieć każdą osobę fizyczną lub prawną w łańcuchu dostaw, niebędącą producentem ani importerem, która udostępnia produkt na rynku.

Przed udostępnieniem produktu na rynku dystrybutorzy weryfikują, czy producent oraz, w stosownych przypadkach – importer, spełnili, w zależności od przypadku, wymagania określone w ramach GPSR.

W przypadku gdy dystrybutor, który na podstawie posiadanych informacji stwierdzi lub ma powody, by przypuszczać, że produkt udostępniony przez niego na rynku jest produktem niebezpiecznym lub nie jest zgodny z wymaganiami, dany dystrybutor informuje o tym producenta lub importera, zapewnia, aby podjęto środki naprawcze niezbędne do skutecznego doprowadzenia produktu do zgodności z wymaganiami, w tym, w stosownych przypadkach, do jego wycofania z obrotu lub odzyskania oraz zapewnia, aby organy nadzoru rynku państw członkowskich, w których produkt został udostępniony na rynku, zostały o tym natychmiast poinformowane za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway.

Obowiązki podmiotów gospodarczych w przypadku sprzedaży na odległość

W przypadku produktu oferowanego do sprzedaży przez internet lub w inny sposób na odległość, produkt należy uznać za udostępniony na rynku, jeżeli oferta sprzedaży skierowana jest do konsumentów w Unii.

Ofertę sprzedaży należy uznać za skierowaną do konsumentów w Unii, jeżeli dany podmiot gospodarczy w jakikolwiek sposób kieruje swoją działalność do państwa członkowskiego. W przypadku analizy poszczególnych przypadków należy wziąć pod uwagę takie kwestie jak np. obszary geograficzne, do których możliwa jest wysyłka, dostępne języki, w których składana jest oferta lub zamówienie, sposoby płatności, stosowanie waluty państwa członkowskiego lub nazwa domeny zarejestrowana w jednym z państw członkowskich.

W przypadku gdy podmioty gospodarcze udostępniają produkty na rynku w internecie lub w inny sposób na odległość, oferta tych produktów musi zawierać co najmniej:

• imię i nazwisko lub nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy producenta oraz adres pocztowy i elektroniczny, pod którym można się z nim skontaktować;
• w przypadku gdy producent nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w Unii – imię i nazwisko lub nazwę, adres pocztowy i elektroniczny osoby odpowiedzialnej za wprowadzenie produktu do obrotu mający miejsce zamieszkania lub siedzibę w Unii;
• informacje umożliwiające identyfikację produktu, w tym jego obraz, rodzaj, a także inne identyfikatory produktu; oraz
• wszelkie ostrzeżenia lub informacje na temat bezpieczeństwa, które powinny być umieszczone na opakowaniu lub zawarte w dołączonym dokumencie towarzyszącym, w języku łatwo zrozumiałym dla konsumentów, określonym przez państwo członkowskie, w którym produkt jest udostępniany na rynku.

Platformy handlowe

Nowe obowiązki zostały nałożone na dostawców internetowych platform handlowych, przy czym za takiego dostawcę na mocy GPSR uważa się dostawcę usługi pośrednictwa wykorzystującej interfejs online, który umożliwia konsumentom zawieranie z przedsiębiorcami umów zawieranych na odległość na sprzedaż produktów.

Platformy handlowe m.in. będą zobowiązane do wprowadzenia wewnętrznych procedur dotyczących bezpieczeństwa produktów.

Konsekwencją powyższego będą zmiany na platformach sprzedażowych typu Allegro czy Amazon. Allegro poinformowało przedsiębiorców o wprowadzonych oraz planowanych zmianach, które znajdziesz TUTAJ.

Jeśli sprzedają Państwo na Allegro to: 

• już teraz możliwe jest dodanie informacji takich jak numer GTIN (EAN), marka, producent, kod producenta oraz dane osoby odpowiedzialnej za zgodność produktu z przepisami UE;
• od października wprowadzone zostaną nowe pola do uzupełnienia: nazwa, adres, kraj siedziby producenta oraz załączniki zawierające informacje z ostrzeżeniami o produkcie;
• 13 grudnia wszystkie pola i parametry związane z rozporządzeniem GPSR staną się obowiązkowe.

Z taką samą sytuacją mamy do czynienia w przypadku platformy Amazon, w ramach której także zostały wprowadzone zmiany dotyczące bezpieczeństwa produktów.

Sprzedawcy muszą dostosować się do nowych wymogów platform handlowych takich jak np. Allegro czy Amazon. Oferty, które nie będą spełniać wymagań zgodności z GPSR mogą zostać dezaktywowane lub usunięte z platformy. 

System Safety Gate oraz portal Safety Business Gateway

Na mocy GPSR Komisja zobowiązana jest kontynuować rozwój, modernizację i utrzymanie systemu wczesnego ostrzegania na potrzeby wymiany informacji na temat środków naprawczych w zakresie produktów niebezpiecznych.

Komisja prowadzi także portal internetowy umożliwiający podmiotom gospodarczym i dostawcom internetowych platform handlowych łatwe przekazywanie organom nadzoru rynku i konsumentom informacji wymaganych rozporządzeniem.

Sankcje

GPSR nie określa konkretnych sankcji za naruszenie przepisów o bezpieczeństwie produktów, pozostawiając tę kwestię w gestii Państw Członkowskich.

Zgodnie jednak z motywem 91 GPSR, podmioty gospodarcze rozpoczynające odzyskanie produktu powinny oferować konsumentom co najmniej dwie możliwości spośród następujących: naprawa, wymiana lub odpowiedni zwrot wartości odzyskanego produktu, chyba że jest to niemożliwe lub nieproporcjonalne. 

Podsumowanie

Nowe przepisy wymagają z pewnością zweryfikowania bezpieczeństwa produktów oferowanych do sprzedaży, zakresu informacji udostępnianych konsumentom, wdrożenia procedur stosowanych w przypadku dokonywania zgłoszeń przez konsumentów, z uwzględnieniem kwestii korzystania z Safety Gate. Przedsiębiorcy już teraz powinni zainteresować się implementacją wymogów GPSR, aby zdążyć przed datą wejścia w życie tych regulacji tj. przed 13 grudnia 2024 r.

Mając na uwadze powyższe informacje, poniżej przedstawiamy jeszcze krótkie podsumowanie obowiązków jakie nakłada GPSR: 

• weryfikacja produktów pod kątem ich zgodności GPSR oraz zapewnienie, że produkty są zgodne z wymaganiami bezpieczeństwa przed ich wprowadzeniem do obrotu;
• wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za wprowadzenie produktu do obrotu takiej jak producent, importer, przedstawiciel, a jeżeli osoba odpowiedzialna znajduje się poza UE to wyznaczenie przedstawiciela, który ma siedzibę w UE;
• weryfikacja dokumentacji technicznej dotyczącej produktów, które wprowadzane są do obrotu, która powinna zawierać informacje niezbędne do udowodnienia, że produkty te są bezpieczne;
• weryfikacja wymogów w zakresie oznakowania produktów oraz zadbanie o to, aby produkty były opatrzone numerem typu, partii lub serii lub posiadały inny widoczny i czytelny dla konsumenta element umożliwiający ich identyfikację, lub w przypadku, gdy wielkość lub charakter produktu to uniemożliwiają – aby wymagane informacje były umieszczone na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu;
• weryfikacja informacji dla konsumentów, w tym w szczególności umożliwienie kontaktu z konsumentami w sprawach związanych z bezpieczeństwem (numer telefonu, e-mail) oraz dołączenie jasnych instrukcji użytkowania i informacji o bezpieczeństwie w języku zrozumiałym dla konsumentów;
• weryfikacja informacji jakie powinny znaleźć się w ofercie w przypadku sprzedaży na odległość jak np. dane o producencie, informacje o osobie odpowiedzialnej za wprowadzenie produktu do obrotu, jeśli producent nie jest w UE, informacje umożliwiające identyfikację produktu, ostrzeżenia i informacje o bezpieczeństwie w odpowiednim języku.

W czym możemy pomóc?

Możemy zapewnić wsparcie polegające na analizie zastosowania GPSR do prowadzonej przez Państwa działalności, udzieleniu rekomendacji w zakresie obowiązków nałożonych przez GPSR oraz weryfikacji dotychczasowych regulaminów, informacji udostępnianych dla konsumentów, tak aby były one dostosowane do wymogów GPSR.

W razie jakichkolwiek pytań lub wątpliwości zachęcamy do kontaktu pod adresem: biuro@wnlegal.pl.