user_15 https://wnlegal.pl/wp-content/uploads/2023/10/Posty-WN-Legal-2.png
- W czwartek 25 kwietnia 2024 r. planowane jest podjęcie przez Izbę Cywilną Sądu Najwyższego „dużej” uchwały w sprawie kredytów [ale też moim zdaniem problemy te – choć chyba mało kto pamięta – dotyczą pożyczek] „frankowych”. O ile oczywiście do „uchwalenia” czegokolwiek dojdzie. Case, obecnie z sygnaturą III CZP 25/22, kolejny raz [może] zostanie poddany pod ocenę pełnego[?] składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego.
- Przeczytaliśmy przez ostatni czas wiele na temat tego wydarzenia. Uchwała jest niepotrzebna, uchwała jest spóźniona, [prawie] wszystko wyjaśniono, na [prawie] wszystkie pytania odpowiedziano.
- Czy cała Izba Cywilna orzeknie? Z zapowiedzi wynika, że nie cała. Podział na „nowych” i „starych” sędziów oddziaływuje również na rozstrzygnięcie tej ważnej społecznie kwestii.
- Na końcu artykułu piszę o wniosku o wyłączenie części sędziów od orzekania, złożonym przez Prokuratora Generalnego, który pojawił się, gdy cały tekst był gotów.
- Jako złe/niedobre oceniam to, że nawet w tak istotnej społecznie, trawiącej polskie sądy od lat kwestii, sędziowie Sądu Najwyższego nie są w stanie ponad podziałami [podziałem] podjąć decyzji. Te podziały polityczne, ideologiczne a może też aksjologiczne i inne oraz brak chęci do naprawy złego stanu bardzo źle wpływają na postrzeganie sądów, sędziów.
- Uważam, że Izba Cywilna Sądu Najwyższego powinna „uchwalić”, a sędziowie powołani za „dobrej KRS” daliby dobry przykład orzekając z sędziami powołanymi z udziałem „kwestionowanej KRS” oraz wsparli ich swoją wiedzą, doświadczeniem, autorytetem. Przykładowo moim zdaniem udział sędzi i profesor Marty Romańskiej w pracach nad uchwałą przyniósłby korzyści, zwłaszcza z uwagi na rozważania w niefrankowym rozstrzygnięciu II CSK 877/16. A może to tylko subiektywne odczucie, wynikające z tego że miałem dość dobrą ocenę z procedury/zajęć, na studiach u Pani Profesor?
- Poniżej znajduje się mój komentarz, częściowo jakiś czas temu już opublikowany w prawo.pl w artykule Renaty Krupy-Dąbrowskiej https://www.prawo.pl/biznes/szesc-pytan-do-sn-dot-kredytow-frankowych-25-kwietnia-2024,526480.html. Za powtórzone kwestie – przepraszam.
- Moim zdaniem waga tych pytań jest duża. Odpowiedzi na poszczególne pytania mogą doprowadzić do ułatwienia lub utrudnienia dochodzenia roszczeń przez kredytobiorców względem banków, choć nie załatwi ona tych sporów z automatu. Pytania nie dotyczą wprost choćby kwestii ryzyka walutowego przerzuconego na kredytobiorcę i jego wpływu na całą relację stron, nie odnoszą się do upływu terminu przedawnienia i możliwości pominięcia zarzutu przedawnienia roszczeń banku, nie odnoszą się do roszczeń konsumenta o wynagrodzenie za korzystanie z jego kapitału [czy oraz ile mu przysługuje]. Można by też od razu załatwić pytanie prawne dotyczące relacji postępowania procesowego i postępowania upadłościowego dot. Getinu i syndyka, bo to blokuje wiele postępowań.
- Pewien niepokój wzbudza we mnie to, że w ostatnim czasie, na przestrzeni ostatnich 9 miesięcy dwukrotnie w dwóch różnych zagadnieniach Sąd Najwyższy przełamał dotychczasową, wieloletnią ugruntowaną linię orzeczniczą w zakresie prawa rzeczowego [III CZP 108/22 i III CZP 103/22]. Niepokój, że w kwestiach wydawałoby się wyjaśnionych przez Sąd Najwyższy i wielokrotnie prawomocnie rozpoznanych przez sądy powszechne, a w których TSUE pozostawia decyzję sądowi krajowemu, nastąpi zwrot.
- Spoglądając na pytania prawne, które będą rozstrzygane 25 kwietnia, można moim zdaniem podzielić je na trzy grupy. Pierwszą, w której są jednoznaczne stanowiska TSUE i moim zdaniem – bez zmian ustawowych – oceny TSUE nie ulegną zmianie. Drugą, w której TSUE pozostawił pewien luz sądom krajowym – luz oceny jaki wpływ na całą umowę ma wprowadzenie do niej niedozwolonych postanowień, które nie wiążą stron. Trzecia, w której TSUE się nie wypowiadał lub wypowiadał w pewnym zakresie.
- Do pierwszej grupy zaliczam pytania 1, 6. Tu moim zdaniem mamy jasne, że niedozwolonych postanowień nie można zastępować innym rozwiązaniem, one po prostu nie wiążą [pytanie 1] oraz, że bankowi nie przysługuje inne świadczenie poza zwrotem kapitału i ewentualnie odsetkami ustawowymi za opóźnienie, jeżeli konsument nie zwróciłby tego kapitału [pytanie 6]. W zakresie pierwszego pytania zwracam uwagę na orzeczenia TSUE: C-260/18, C-212/20, C-80/21 do C-82/21. W zakresie pytania szóstego mamy: C-520/21, C-756/22, C-488/23.
- Druga grupa moim zdaniem jest kluczowa. Dotyczą jej pytania 2 i 3. Odnoszą się one do skutku ujęcia w umowie kredytu niedozwolonego postanowienia – czy umowa jest ważna, ale odfrankowiona [tzn. staje się umową w PLN oprocentowaną wg stawki umownej dedykowanej formalnie walucie indeksacji czy denominacji], czy też jest nieważna.
- O ile stanowisko Sądu Najwyższego [w zdecydowanej przewadze] oraz sądów powszechnych [niemal w całości] poszło w kierunku nieważności, bowiem TSUE tego nie wykluczył, to TSUE powiedział: ocenę czy umowa jest ważna, czy nieważna zostawiam sądowi krajowemu, nawet jeżeli wydaje mi się [jako TSUE], że taka umowa nie może funkcjonować po wyeliminowaniu klauzul niedozwolonych. I tu jest furtka dla Sądu Najwyższego, by w jakimś zakresie, nawet o 180 stopni, zmienić podejście i przejść np. z nieważności na odfrankowienie”. Kiedyś kredytobiorcy byliby zapewne zadowoleni z odfrankowienia w 2019 r. czy 2020 r. Ale dziś, gdy wiemy, że bankom nie przysługuje wynagrodzenie za korzystanie z kapitału – taka zmiana byłaby jednoznacznie negatywna.
- Tu zwracam uwagę na to, co umyka: jedna strona umowy, zwłaszcza przedsiębiorca, nie powinien kształtować świadczenia własnego lub swojego kontrahenta, zwłaszcza konsumenta.
- Przy kredycie indeksowanym natomiast bank kreuje poprzez klauzule przeliczeniowe saldo zadłużenia w walucie obcej, które stanowi o długu kredytobiorcy: ile ma oddać kapitału i odsetek [wynagrodzenia banku]. Tego długu kredytobiorca nie zna przy podpisaniu umowy.
- Przy kredycie denominowanym bank kreuje to, ile środków wypłaci kredytobiorcy, czyli określa własne zobowiązanie względem kredytobiorcy [nawet jak zaakceptował potrzebę klienta na określoną ilość PLN, podaną we wniosku, to wypłacając kredyt może dokonać zmiany], oraz określa ile kredytobiorca ma oddać, decydując o kursie przy spłacie raty czy całego kredytu, kształtując tym razem zobowiązanie kredytobiorcy.
- Mamy silne orzecznictwo [pytanie 4], w tym uchwałę składu 7 sędziów III CZP 6/21, co do tego, że zarówno bankowi, jak i kredytobiorcy przysługuje odrębne roszczenie o zapłatę – teoria salda, mimo że niektórzy sędziowie wrócili do niej w 2023 r., nie przyjęła się. Czy ma szansę na powrót? Raczej nie.
- Co do przedawnienia [pytanie 5], moim zdaniem data wypłaty kredytu nie będzie starterem dla biegu przedawnienia banku, bowiem orzecznictwo poszło w zupełnie innym kierunku. Pytanie o inny moment „startu”, o to, który moment może realnie być najwcześniejszy.
- To częściowo kwestia pytań zadanych przez Sąd Apelacyjny w Warszawie do TSUE w sprawie V ACa 1242/22, natomiast na ten wątek patrzę nie tylko z perspektywy początku, ale i końca przedawnienia oraz możliwości jego [zarzutu przedawnienia] pominięcia. Pojawia się aspekt art. 117(1) k.c. i możliwości pominięcia zarzutu przedawnienia z uwagi na zasady słuszności. Czy skoro bank stworzył i wykorzystywał nieprawidłowy produkt, przez lata nie przyznawał się do wadliwego działania, zmuszał konsumenta do wieloletniej walki w sądzie może korzystać z tego wyjątkowego dobrodziejstwa? Moim zdaniem nie, m. in. zasada „czystych rąk” sprzeciwia się temu.
- Uchwała będzie ciekawym doświadczeniem też z punktu widzenia potencjalnych zdań odrębnych – część sędziów, która uczestniczyć będzie w posiedzeniu ma swoje zdanie kwestionujące orzecznictwo TSUE i o 180 stopni różne od tego, co dominuje w Sądzie Najwyższym i sądach. Zobaczymy jak podejdą do uchwały i czy złożą zdania odrębne oraz jak je ewentualnie uzasadnią, bo co jakości uzasadnienia dotychczasowych stanowisk, można mieć wątpliwości.
- A może uchwały 25 kwietnia 2024 r. nie będzie? Mamy wniosek o wyłączenie części sędziów, powołanych przez kwestionowaną KRS [„nowych” sędziów]. To info na prawo.pl pojawiło się jak już napisałem powyższą treść.
- Miało być posiedzenie Izby Cywilnej SN, miała być „duża” uchwała „frankowa”, a tu cyk, wniosek Prokuratora Generalnego o wyłączenie części sędziów, którzy 25 kwietnia 2024 r. orzekać chcieli.
- Ciekawe kto będzie orzekać co do wniosków o wyłączenie „nowych” sędziów. Moim zdaniem 9 „starych” sędziów podpisujących parę dni temu oświadczenie, że nie będą 25/04 orzekać z „nowymi”, tym oświadczeniem „wyłączyło” się z orzekania w przedmiocie wyłączenia „nowych”. Przeczytacie o tym tu: https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/uchwala-frankowa-sn-nie-ujednolici-orzecznictwa-i-narazi-skarb-panstwa-na-odszkodowania,526566.html i tu: https://monitorkonstytucyjny.eu/archiwa/28524.
- „Nowi” sędziowie, których dotyczy wniosek (wnioski) o wyłączenie też nie powinni orzekać w przedmiocie wyłączenia innego „nowego” sędziego, (objętego wnioskiem o wyłączenie). Czyli sędzia X, objęty wnioskiem o wyłączenie, nie powinien orzekać o wniosku dot. sędziego Y.
- Zostałby 10 sędzia z nominacją przed „kwestionowaną KRS”, Dariusz Dończyk, wyłączony (na swój wniosek) od rozstrzygania uchwały III CZP 25/22, który oświadczenia z pozostałą 9 nie podpisywał (prawie jak jeden z dziesięciu).
- Ale sędzia Dończyk podpisał wcześniejsze, z października 2022 r., oświadczenie o powstrzymaniu się od orzekania z „nowymi” sędziami ;). Widać je tu: https://forumfws.eu/glos-w-sprawie/oswiadczenie-sedziowie-sn/
- Czy przez te prawie dwa lata odpadła podstawa do wyłączenia go od orzekania w przedmiocie wyłączenia „nowych” sędziów? 😉
- Te podziały polityczne, ideologiczne a może też aksjologiczne i inne oraz brak chęci do naprawy złego stanu rujnują autorytet wymiaru sprawiedliwości. Bo jak oceniać to, że jedni sędziowie, nie chcą orzekać z innymi, a Prokurator Generalny wykorzystując procesową sztuczkę dąży do zablokowania planowanej uchwały w ważnej społecznie kwestii?
W razie pytań zapraszamy do kontaktu:
