NOWE REGULACJE DOTYCZĄCE SPÓŁDZIELNI ENERGETYCZNYCH

user_11 https://wnlegal.pl/wp-content/uploads/2023/09/Posty-WN-Legal.png

Autor:
adwokat Mateusz Ćwiertniewski
m.cwiertniewski@wnlegal.pl

Przepisy wykonawcze – nowe rozporządzenie

1. W dniu 23 marca 2022 r. Ministrowie Klimatu i Środowiska oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi podpisali rozporządzenie ws. dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych. Przepisy obowiązują od 1 kwietnia 2022 r. 
2. Rozporządzenie stanowi realizację upoważnienia ustawowego zawartego w art. 38c ust. 14 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii [„Ustawa o OZE”], które nakłada na ministra właściwego ds. klimatu obowiązek określenia w porozumieniu z ministrem właściwym ds. rozwoju wsi szczegółowego:
   1. zakresu oraz sposobu dokonywania rejestracji danych pomiarowych oraz bilansowania ilości energii;
   2. sposobu dokonywania rozliczeń oraz sposobu wyliczania opłat z uwzględnieniem cen i stawek opłat w poszczególnych grupach taryfowych stosowanych wobec spółdzielni energetycznej i poszczególnych jej członków;
   3. zakresu danych pomiarowych:
      1. przekazywanych między przedsiębiorstwami energetycznymi oraz sposób przekazywania tych danych;
      2. udostępnianych przez sprzedawcę spółdzielni energetycznej i poszczególnym członkom tej spółdzielni oraz sposób udostępniania tych danych w systemie teleinformatycznym;
   4. zakresu informacji dotyczących rozliczenia;
   5. podmiotowego zakresu spółdzielni energetycznej.

3. Zaznaczyć należy, iż prace legislacyjne nad przepisami wykonawczymi znacznie się opóźniały, gdyż przepisy zobowiązujące odpowiednich ministrów do określenia ww. kwestii weszły w życie w sierpniu 2019 r. 
4. Długotrwały brak przepisów wykonawczych może być jedną z przyczyn uzasadniających dotychczasowe małe zainteresowanie powstawaniem spółdzielni energetycznych. Zgodnie ze stanem na 28 kwietnia 2022 r. zarejestrowano jedynie dwie spółdzielnie energetyczne: Spółdzielnia Energetyczna EISALL z siedzibą w Raszynie oraz Spółdzielnia Energetyczna – Nasza Energia z siedzibą w Mszanie. 
5. Należy jednak mieć nadzieję, iż wprowadzenie przedmiotowych regulacji przyczyni się do powstawania kolejnych spółdzielni energetycznych, gdyż uznać je należy za rozwiązanie, posiadające duży energetyczny i społeczny potencjał. Z potencjału tego z powodzeniem korzystają kraje Europy zachodniej, w których różne modele spółdzielni energetycznych funkcjonują od dziesięcioleci. 
6. Tym bardziej, należy mieć nadzieje na rozwój spółdzielni energetycznych, w sytuacji gdy zostały one (spółdzielnie energetyczne), obok klastrów energii, przewidziane przez ustawodawcę jako jedne z podstawowych mechanizmów wspierających produkcję energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w Polsce. Tezę tą zdaje się potwierdzać umiejscowienie przepisów o klastrach i spółdzielniach energetycznych w początkowej części rozdziału 4 Ustawy o OZE.

Spółdzielnia energetyczna jako szczególny typ spółdzielni

7. Zgodnie z art.  2 pkt 33a) Ustawy OZE przedmiotem działalności Spółdzielni energetycznej jest wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków, przyłączonych do zdefiniowanej obszarowo sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub sieci dystrybucyjnej gazowej, lub sieci ciepłowniczej.
8. Spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Członkami spółdzielni mogą być zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne.
9. Przy czym spółdzielnia energetyczna powinna spełnia łącznie następujące warunki:

1. działa na obszarze jednego operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, decydującym jest przy tym określenie miejsca przyłączenia definiowanego jako punkt przyłączeniowy, tzn. punkt, w którym przyłącze danej instalacji łączy się z siecią;
2. prowadzi działalność na obszarze gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej oraz na obszarze nie więcej niż 3 tego rodzaju gmin bezpośrednio sąsiadujących ze sobą;
3. liczba jej członków jest mniejsza niż 1000;
4. w przypadku gdy przedmiotem jej działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej, łączna moc zainstalowana elektryczna wszystkich instalacji odnawialnego źródła energii ma pokryć minimalnie 70% potrzeb własnych spółdzielni i jej członków oraz łączna moc nie powinna przekraczać 10 MW (megawat).
5. Ustawa nie wskazuje, że spółdzielnia energetyczna ma prowadzić wyłącznie działalność określoną w art. 2 pkt 33a. Dlatego za dopuszczalne uznać należy prowadzenie przez spółdzielnię działalności gospodarczej w interesie swoich członków, która prowadzona będzie obok działalności wskazanej w Ustawie o OZE. 

Zakładanie spółdzielni energetycznej

3. W sytuacji powstania zamiaru założenia spółdzielni energetycznej, jej założyciele powinni rozpocząć od zarejestrowania spółdzielni w Krajowym Rejestrze Sądowym. Z chwilą dokonania wpisu spółdzielni do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez KRS, nabędzie ona osobowość prawną (11 § 1 Prawo Spółdzielcze). 
4. W kolejnym kroku, po spełnieniu wymogów prawnych określonych w Ustawie o OZE, Dyrektor Generalny Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa na wniosek spółdzielni zamieszcza dane spółdzielni energetycznej w wykazie spółdzielni energetycznych.
5. Dopiero po zamieszczeniu danych spółdzielni w wykazie spółdzielni energetycznych, może ona podjąć działalność (art. 38f ust. 2 Ustawy o OZE). 
6. Z powyższych regulacji należy wyprowadzić wniosek, że spółdzielnia (lub spółdzielnia rolników) staje się spółdzielnią energetyczną w rozumieniu Ustawy o OZE z chwilą uzyskania przez nią wpisu w wykazie spółdzielni energetycznych.
7. Obecnie w wykazie widnieją dwie wspomniane wcześniej spółdzielnie energetyczne.

Sposób dokonywania rozliczeń

8. Kluczową kwestią, na jaką należy zwrócić uwagę przy okazji omawiania spółdzielni energetycznych, jest mechanizm rozliczeń ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej wobec ilości energii elektrycznej pobranej z tej sieci (art. 38c ust. 3 Ustawy OZE). Rozliczenia dokonywane są ze sprzedawcą, o którym mowa w art. 40 ust. 1a Ustawy o OZE. Spółdzielnia dokonuje rozliczenia w stosunku ilościowym 1 do 0,6.
9. Przyjęty sposób rozliczeń wykazuje podobieństwa do systemu opustów, z którego korzystają prosumenci (którzy dokonali zgłoszenie do Operatora Sieci Dystrybucyjnej (OSD) o przyłączenie mikroinstalacji do sieci do dnia 31 marca 2022). Zasadnicza różnica polega na mniej korzystnym stosunku zwracanej energii (w przypadku prosumentów jest to 70, albo 80%, w zależności od mocy instalacji OZE eksploatowanej przez prosumenta – art. 4 ust. 1 Ustawy OZE). 
10. Szczegółowo sposób rozliczeń reguluje, wspomniane na wstępie, Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 marca 2022 r. w sprawie dokonywania rejestracji, bilansowania i udostępniania danych pomiarowych oraz rozliczeń spółdzielni energetycznych.
11. Celem przepisów zawartych § 2 ust. 1 i 2 Rozporządzenia jest sprecyzowanie, że układ pomiarowo-rozliczeniowy powinien rejestrować odrębnie ilość energii elektrycznej, która została wprowadzona i pobrana z sieci elektroenergetycznej. Układ oblicza ilość energii wprowadzonej sumując energię wprowadzoną na wszystkich fazach, a energię pobraną sumując energię pobraną w ciągu tej godziny na wszystkich fazach. 
12. Celem przepisów określonych w § 2 ust. 3 i 4 Rozporządzenia jest sprecyzowanie dokładnego sposobu bilansowania energii elektrycznej wprowadzonej i pobranej na wszystkich fazach.
13. W § 3 Rozporządzenia dookreślono techniczny aspekt rozliczania energii pobranej
    i wprowadzonej do sieci, już po zbilansowaniu. Określono szczegółowy sposób dokonywania przez sprzedawcę rozliczenia ilości energii elektrycznej wprowadzonej i pobranej z sieci dystrybucyjnej przez wytwórców i odbiorców energii elektrycznej, będących członkami danej spółdzielni energetycznej.
14. Co szczególnie istotne, zauważyć należy, iż rozliczenia dokonywane są w odniesieniu do ilości energii energetycznej (suma), podobnie jak ma to miejsce w systemie opustów, bez jednoczesnego odniesienia do wartości (ceny) jak przy systemie kosztowym (net-billing). 

Podsumowanie

15. Podsumowując, należy zwrócić uwagę, że przedstawiona lista wymogów prawnych tworzy obraz spółdzielni energetycznej jako podmiotu, na który nałożono liczne ograniczenia w prowadzeniu działalności. Jednocześnie jednak obecny model funkcjonowania spółdzielni ma na celu ukierunkowanie jej na możliwie najbardziej pełne równoważenie zapotrzebowania własnego oraz spółdzielców. Za korzystne w tym kontekście uznać należy umożliwienie rozliczania spółdzielniom energii w odniesieniu do jej ilości a nie wartości. 
    

W razie pytań zapraszamy do kontaktu:

Autor: adwokat Mateusz Ćwiertniewski
m.cwietniewski@wnlegal.pl
tel: + 48 730 750 980
BIO (klik)